De huidige richtlijnen zijn samengesteld door MS-neurologen en MS-organisaties verbonden aan de MS Internationale Federatie (MSIF).

Algemene richtlijnen voor patiënten met MS:

• Was uw handen regelmatig met zeep en water of een desinfecterende handgel.
• Voorkom het aanraken van ogen, neus en mond zoveel mogelijk.
• Houd tenminste 1 meter afstand van anderen.
• Hoest en nies in de binnenkant van uw ellenboog of gebruik papieren zakdoekjes.
• Houd rekening met de adviezen m.b.t voedselveiligheid, gebruik verschillende snijplanken voor rauw vlees en gekookt eten, en was uw handen na het aanraken van rauw vlees.
• Vermijd groepen en bijeenkomsten.
• Waar mogelijk vermijd het gebruik van het openbaar vervoer.
• Probeer afspraken met uw arts, indien mogelijk, telefonisch te laten plaatsvinden.

Richtlijnen m.b.t. medicatie die het afweersysteem onderdrukt:

• Personen met MS die medicijnen nemen die het afweersysteem onderdrukken, worden geadviseerd om deze behandeling voort te zetten.
• Mensen die symptomen van COVID-19 vertonen of positief testen op het virus: advies om overleg te plegen met hun eigen behandelaar of andere MS-neuroloog die goed op de hoogte is van hun specifieke ziektebeeld.
• Mensen die willen starten met een nieuwe DMT : advies om vooraf met neuroloog te overleggen wat op dit moment de beste keuze is gelet op het individuele ziekteverloop en het lokale risico om besmet te raken met COVID-19.
• Mensen die op het punt staan een DMT te starten, maar dit nog niet gedaan hebben: advies om te overwegen een behandeling te kiezen die geen invloed heeft op het aantal witte bloedcellen. Dit zijn bijvoorbeeld: interferonen, glatirameer-acetaat, of natalizumab. Medicatie die de witte bloedcellen voor een langere tijd verminderen zijn: alemtuzumab, cladribine, ocrelizumab en rituximab.
• Mensen die willen starten met fingolimod, dimethyl fumarate, teriflunomide of siponimod: deze therapieën kunnen mogelijk het vermogen van het immuunsysteem om te reageren op een infectie verminderen. Advies om vooraf de risico’s en voordelen van de medicijnen af te wegen.
• Mensen met MS die op dit moment één van de volgende middelen gebruiken; alemtuzumab, cladribine, ocrelizumab, rituximab, fingolimod, dimethyl fumarate, teriflunomide of siponimod: advies om het contact met andere personen te beperken tot het minimum om het risico op infectie te verminderen.

 Advies bij stamceltherapie

Mensen die recent stamceltherapie hebben ondergaan, dienen tijdens de COVID-19 uitbraak de periode van isolatie te verlengen. Mensen die de behandeling op korte termijn willen ondergaan dienen te overwegen om de behandeling uit te stellen in overleg met hun behandelende arts. MS-patiënten die een stamceltherapie ondergaan, worden namelijk eerst behandeld om hun immuunsysteem ernstig af te zwakken door middel van intensieve chemotherapie.

Deze richtlijnen worden aangepast zodra er meer informatie beschikbaar is.

The coronavirus and MS – global advice. What does the coronavirus (COVID-19) mean for people living with MS? Available from https://www.msif.org/news/2020/02/10/the-coronavirus-and-ms-what-you-need-to-know/.

Multiple Sclerose (MS) is een chronische aandoening die het centraal zenuwstelsel aantast. Dit zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg en is verantwoordelijk voor allerlei onbewuste en bewuste activiteiten. Op deze plek worden namelijk signalen ontvangen, verwerkt en opnieuw uitgestuurd. Denk aan de reflex om je hand weg te trekken (uitgestuurd signaal) als je jezelf ergens aan brandt (ontvangen signaal). Deze signalen worden via de zenuwen razendsnel door het lichaam gestuurd. Bij MS wordt de signaaloverdracht in zenuwcellen verstoord door aantasting van de isolerende myeline laag rond deze zenuwcellen. Dit leidt tot symptomen zoals verlamming van de ledematen.

Myeline vormt de isolerende laag rond de zenuwen die ervoor zorgt dat er zo’n snelle en efficiënte geleiding van de signalen kan plaatsvinden. Beschadiging van deze myelinelaag zorgt voor een minder goede geleiding van het signaal: uitvalsverschijnselen zijn het gevolg. De symptomen zijn afhankelijk van de plaats en graad van beschadiging.

Bij MS wordt de myelineschede aangetast door het eigen immuunsysteem. Dit systeem beschermt het lichaam tegen indringers (zoals virussen en bacteriën), maar kan zich dus ook richten op lichaamseigen stoffen. Indien dit gebeurt, spreken we over een auto-immuunziekte. Bij een auto-immuunziekte worden de immuuncellen geactiveerd en gaan zij op zoek naar een lichaamseigen doelwit (bij MS is dat: myeline). Hierbij produceren de immuuncellen ontstekingsbevorderende stofjes, genaamd cytokines. Deze stofjes zijn in staat om andere cellen aan te zetten óók ontstekingsbevorderende stoffen te produceren.

Vooraleer deze geactiveerde immuuncellen hun doelwit bereiken en schade aanrichten, moeten ze eerst de bloed-hersen-barrière doorkruisen. Normaal gezien verhindert deze barrière de intrede van schadelijke stoffen en cellen naar de hersenen, maar bij MS kunnen de immuuncellen deze barrière wel doorkruisen. Eens aangekomen in de hersenen beschadigen zij het myeline en activeren ze de zogenaamde gliacellen, de ondersteunende cellen van de hersenen. Ook die bevorderen op hun beurt ontstekingsreacties.

Er zijn verschillende types van MS waarvan relapsing remitting de meest voorkomende vorm is. Dit type wordt gekenmerkt door periodes van ontsteking (relapsing) en herstel (remitting). Tijdens deze herstel fase kunnen specifieke gliacellen, genaamd oligodendrocyten, het myeline herstellen. Meestal evolueert deze vorm geleidelijk aan naar een secundair progressieve vorm waarin er minder of geen herstel meer plaatsvindt. Bij sommige mensen verslechtert de ziekte vanaf het begin en vindt er nauwelijks herstel plaats. In dat geval spreken we van een primair progressieve vorm van MS.

Wat de oorzaak is van MS, daar hebben we jammer genoeg geen antwoord op. Onderzoekers vermoeden dat MS ontstaat door een combinatie van omgevings- en genetische factoren. MS is geen genetische ziekte, maar men vermoedt wel dat er bepaalde genen zijn die de ene persoon meer vatbaar maken voor de ziekte dan de andere. Het gaat dan niet om één bepaald gen, maar om een reeks van genen. Daarnaast vermoedt men dat er ook bepaalde omgevingsfactoren meespelen. Zo zouden voeding, zonlicht, roken en micro-organismen een rol kunnen spelen.

Een gezonde levensstijl (o.a. voldoende bewegen en niet roken) en een evenwichtige voeding zijn zeer belangrijk voor het goed functioneren van ons lichaam. Tijdens ziekte is deze levensstijl extra belangrijk omdat dan ons lichaam het beste in staat is de ziekte te controleren en herstel mogelijk te maken.

Tot op heden zijn er geen wetenschappelijke studies gekend die aantonen dat een bepaald dieet of levenswijze MS kan voorkomen. Wel zijn er aanwijzingen dat specifieke voedingscomponenten bepaalde ziekteprocessen onderdrukken. Zo kunnen bepaalde voedingscomponenten als antioxidant optreden en daardoor de productie van schadelijke stoffen verminderen. Dit leidt tot een minder inflammatoire omgeving, hetgeen gunstig is bij MS. Hebben zij ook een gunstig effect op eventueel herstel? Daar wordt onderzoek naar gedaan. Van andere voedingscomponenten zoals verzadigde vetten zijn er juist aanwijzingen dat ze bepaalde schadelijke ziekteprocessen kunnen versterken.