Warmte
Veel mensen met MS ervaren een overgevoeligheid voor warmte. We noemen dit ook wel warmte-intolerantie of thermosensitiviteit. Dit is wat je als patiënt ervaart als de lichaamstemperatuur stijgt. MS gerelateerde symptomen kunnen hierdoor verergeren. Klachten die kunnen ontstaan zijn onder andere gevoelloosheid, wazig zicht, tremor, verwarring, het verliezen van balans en zwakte. Daarnaast wordt vermoeidheid opgemerkt als gevolg van een verhoging van de lichaamstemperatuur. Deze klacht wordt door MS patiënten als het meest belastend ervaren1.
De overgevoeligheid voor warmte staat bekend als het Uhthoff’s fenomeen en 60 tot 80% van de MS patiënten ondervinden dit2.
Hoe ontstaan deze klachten?
Het is niet geheel duidelijk hoe en waarom warmte-intolerantie voor verslechtering van de symptomen zorgt. Zeer waarschijnlijk komt dit door wijzigingen in de zenuwen van het centrale zenuwstelsel. Warmte zorgt voor veranderingen in de zenuwuitlopers, ook wel axonen genaamd, in die gebieden waar de ziekte zelf al schade toegebracht heeft. Warmte kan er voor zorgen dat er sprake is van een extra vertraging in de signaaloverdracht3.
Saunabezoek
Een studie heeft onderzoek gedaan naar het effect van een saunabezoek bij warmtegevoelige MS patiënten en bij mensen die niet met MS kampen (controlegroep)4. In de studie werden de lichaamstemperatuur, functionaliteit van de ledematen, de balans en de manier van lopen bepaald. Direct na het saunabezoek hadden de MS patiënten een significant hogere lichaamstemperatuur in vergelijking tot de mensen uit de controlegroep. Ook was er een verslechtering in hun lichamelijke functies op te merken. De genoemde verslechteringen van de MS symptomen waren echter na een dag niet meer waarneembaar. In een vergelijkbare studie werd geconcludeerd dat direct na een saunabezoek het cognitief vermogen was verslechterd, dit effect was echter na een uur niet meer op te merken5. De verhoging in lichaamstemperatuur bij MS patiënten betreft dus een acuut, maar geen langdurig effect.
Beweging
Het is voor MS patiënten die een verergering van symptomen ervaren door warmte, belangrijk te beseffen welke factoren hun lichaamstemperatuur negatief kunnen beïnvloeden. Dat kan bijvoorbeeld een warm bad zijn, een saunabezoek, infraroodstraling of zonlicht. Wees daarom oplettend bij dergelijke activiteiten. De lichaamstemperatuur kan ook stijgen door een verhoging van het eigen metabolisme, bijvoorbeeld door beweging. Hierbij moet wel een kanttekening worden geplaatst. Want ondanks dat beweging een verhoging van de lichaamstemperatuur kan veroorzaken, wegen de voordelen ervan zwaarder dan de nadelen. Beweging verbetert immers de conditie en het algemene gevoel van welzijn. Daarnaast vermindert beweging de mate van vermoeidheid, vergroot het de mate van kracht en bevordert het de veiligheid tijdens lopen6. Daar komt bij dat is aangetoond dat het verkoelen van het lichaam – voorafgaand aan beweging – de verergerde symptomen kan voorkomen1.
Conclusie
Warmte lijkt het verloop van de ziekte niet negatief te beïnvloeden, in die zin dat warmte geen extra schade toebrengt aan de hersenen van MS patiënten. De symptomen die ontstaan door warmte zijn gelukkigerwijs omkeerbaar: het verwijderen van de warmtebron zorgt ervoor dat de symptomen ook weer verminderen. Dit is aangetoond in een studie waarin men kon concluderen dat de status van de zenuwen na blootstelling aan een warmtebron weer terugkeerde naar de status van vóór de blootstelling aan warmte7. Echter, de studies die het effect van warmte beschrijven in MS patiënten bevatten beperkingen; het aantal onderzochte proefpersonen was laag en er is enkel gekeken naar de effecten van blootstelling aan warmte op de korte termijn.
Ondanks dat is aangetoond dat de verslechterde symptomen omkeerbaar zijn, is vervolgonderzoek nodig naar wat de effecten zijn van herhaaldelijke blootstelling aan warmte en wat dit voor gevolgen heeft op de lange termijn. Geconcludeerd kan overigens wel worden dat een saunabezoek weinig kwaad kan en dat een koude douche achteraf wonderen zal doen.