Volkoren graanproducten
Wat zijn volkoren graanproducten?
Volkoren graanproducten zoals volkorenbrood, -rijst en -pasta bevatten volledige graankorrels die bestaan uit een binnenste meelkern, een kiem en een zemel aan de buitenkant. De kiem bevat verschillende vitamines, mineralen, antioxidanten en andere bioactieve stoffen, terwijl de zemel rijk is aan vezels1. In wit brood, witte rijst en -pasta zijn deze voedingsrijke kiem en zemel verwijderd, om er geraffineerde graankorrels van te maken2. Daardoor bevatten geraffineerde graanproducten 75% minder voedingstoffen dan volkoren graanproducten, terwijl de componenten in de kiem en zemel mogelijk een gunstige invloed hebben op ontstekingsreacties1, 2.
Waarom zijn volkoren granen gunstig?
Verschillende studies in knaagdieren en mensen suggereren dat een inname van volkoren granen leidt tot een vermindering van ontstekingen in het lichaam3. Onderzoek toont aan dat de vezels in de zemel betrokken zijn bij dit positieve effect. Deze vezels worden door de micro-organismen in de darmen, oftewel het microbioom, verwerkt tot korteketenvetzuren zoals butyraat. Vervolgens zullen deze korteketenvetzuren de aanmaak van schadelijke immuuncellen en ontstekingssignalen verhinderen4, 5. Verder is er bewijs dat volkoren granen de samenstelling van het microbioom in de darm kunnen veranderen in knaagdieren en in mensen. Hierdoor produceert het microbioom minder stoffen die ontstekingsreacties bevorderen5. Ten slotte zijn er aanwijzingen dat de antioxidanten in de kiem de activiteit van immuuncellen onderdrukken3, 6.
“Volkoren graanproducten bevatten 75% meer voedingsstoffen dan witte graanproducten, waarbij bepaalde stoffen in volkorengranen potentieel gunstig zijn voor MS”
Wat betekent dit voor multiple sclerose?
Bij multiple sclerose (MS) leiden ontstekingen in de hersenen en/of het ruggenmerg tot symptomen zoals moeheid, cognitieve problemen en slapheid van de spieren. Volkoren granen kunnen mogelijk deze ontstekingsreacties verminderen in MS via bovengenoemde mechanismen. Toch is de positieve invloed van volkoren granen voornamelijk onderzocht en bevestigd op darmziekten, cardiovasculaire aandoeningen en kanker7. Tot op heden zijn er enkel indicaties dat volkoren granen kunnen zorgen voor een gunstig effect op MS. Er is bewijs dat toediening van korteketenvetzuren en antioxidanten – aanwezig in volkoren graanproducten – vóór de aanvang van MS-symptomen, zorgt voor een vermindering van MS-symptomen, vermindering van ontstekingen in de hersenen en een neuroprotectief effect heeft in muismodellen8, 9.
Desondanks moet er rekening worden gehouden dat deze studies plaatsvinden in MS-muismodellen, die niet volledig representatief zijn voor MS bij mensen. Bovendien worden in deze studies maar enkele van de grote variatie aan korteketenvetzuren en antioxidanten toegediend, in dosissen die hoger zijn dan in ons dieet. Ook is er weinig onderzoek gedaan naar het effect van volkoren granen op het verloop van MS in mensen. Het voorlopige onderzoek dat wel is gedaan, impliceert dat MS-patiënten met een hogere volkoren granen inname minder last hebben van ziektesymptomen10, 11. Er is echter verder onderzoek nodig aangezien deze studies enkele beperkingen hebben. Ten eerste zijn deze studies vaak bevragingen waarbij de deelnemers zelf hun voedselinname en ernst van MS-symptomen rapporteren via vragenlijsten. Daarnaast zijn er bij interventiestudies meestal weinig deelnemers of hoge aantallen van mensen die tussentijds uit de studie stappen, hetgeen het verkregen resultaat en de daaraan verbonden conclusies kan beïnvloeden. Verder wordt er geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende vormen van MS en de diverse behandelingen die MS-patiënten volgen, wat potentieel een effect kan hebben op de uitkomst van de studie. Ten slotte zijn graanproducten een brede voedselgroep die varieert in samenstelling van vezels, antioxidanten, vitaminen enz. Onderzoeken in muismodellen zijn daarom nodig om te achterhalen welke specifieke componenten in volkoren granen nu net voordelig of nadelig kunnen zijn voor MS. Verder zijn klinische studies ook nodig alvorens volkoren granen geïmpliceerd kunnen worden als aanvullende therapie voor MS.
Samengevat
Volkoren graanproducten zoals volkorenbrood, -rijst en -pasta bevatten 75% meer voedingsstoffen dan de – minder gezonde – witte graanproducten, waarbij deze voedingstoffen potentieel gunstig kunnen zijn voor MS. Recent onderzoek wijst uit dat verschillende componenten in volkoren granen zorgen voor minder ontstekingen in de hersenen en ziektesymptomen in muismodellen voor MS. Ook in mensen met MS is er – beperkt – bewijs dat volkoren granen de symptomen kunnen verminderen. Desondanks is er meer onderzoek nodig in muizen en mensen alvorens het als aanvullende behandeling gebruikt zou kunnen worden voor MS. Ten slotte worden volkoren graanproducten doorgaans verkozen boven witte graanproducten vanuit gezondheidsperspectief vanwege de belangrijke voedingstoffen zoals vitamines en aangetoonde positieve effecten op hart- en vaatziekten.
