Vitamine D
Vitamine wat?
Vitamine D is een vitamine die behoort tot de familie van de vet-oplosbare vitamines, samen met vitamine A, E & K. De belangrijkste vormen van vitamine D zijn vitamine D2 en D3 en zijn afkomstig uit respectievelijk plantaardige voeding of voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong . Het is volgens de strikte definitie geen échte ‘vitamine’ aangezien deze vorm ook in het lichaam zelf kan worden aangemaakt. Dit proces speelt zich af in de huid, waar cholesterol wordt omgezet tot vitamine D3 onder invloed van de ultraviolette straling uit zonlicht1. Beide vormen van vitamine D moeten nog eerst de lever en vervolgens de nieren passeren, vooraleer ze actief zijn. Eens actief, wordt vitamine D via de bloedcirculatie over het lichaam verspreid, waar het allerlei gunstige effecten heeft. In de darmen zorgt het ervoor dat calcium en fosfaat worden opgenomen vanuit de voeding zodat deze beschikbaar zijn voor essentiële processen in het lichaam zoals botvorming.
Wat betekent een tekort?
Een tekort aan vitamine D kan verklaard worden door een te lage blootstelling aan zonlicht, onvoldoende inname via voeding of een onderliggende lever- of nieraandoening. Dit tekort kan vervolgens aanleiding geven tot een verminderde botkwaliteit en zelfs osteoporose1,2.
Vitamine D en het immuunsysteem
Alsmaar meer onderzoek bevestigt het gunstig effect van vitamine D op de werking van het immuunsysteem, wat gebeurt op twee fronten. Vitamine D stimuleert de productie van antimicrobiële eiwitten en versterkt de functie van de cellen van het aangeboren immuunsysteem . Dit alles zorgt ervoor dat vitamine D de afweer tegen micro-organismen versterkt. Op het verworven immuunsysteem zou vitamine D daarentegen een kalmerende invloed hebben. In bepaalde onderzoeken zien we dat sommigesubsets van T cellen beter worden gecontroleerd, waardoor er minder auto-reactieve T cellen ontstaan1,2.
Het belang van vitamine D in multiple sclerose (MS)
Wanneer we naar de wereldkaart met MS patiënten kijken, valt het op dat MS veel minder voorkomt in tropische gebieden rond de evenaar, vergeleken met gebieden verder verwijderd van de evenaar (zoals het noorden van Europa en Amerika). Dit zette wetenschappers aan om het verband tussen het risico op MS en zonlicht/vitamine D te onderzoeken. De hoeveelheid vitamine D die iemand per dag aanmaakt op de zonnige evenaar is namelijk 100x groter dan bijvoorbeeld in België1. Verschillende studies kwamen tot de conclusie dat mensen die meer aan zonlicht werden blootgesteld, minder risico hadden op het ontwikkelen van MS3. Zonlicht is de grootste bron van ultraviolette (UV) straling, dat op zijn beurt zorgt voor meer vitamine D productie in de huid. Jammer genoeg kan een chronische blootstelling aan UV straling ook zorgen voor heel wat schadelijke gevolgen, zoals het ontwikkelen van huidkanker en cataract (grijze staar)4.
Helpen supplementen?
In muismodellen voor MS werd al bewezen dat inname van vitamine D een positief effect heeft op het verloop van de ziekte. De grote vraag blijft natuurlijk of de inname van vitamine D supplementen kan bijdragen tot een verminderd risico op MS en een vermindering van symptomen5. Uit een grootschalige studie blijkt dat het innemen van vitamine D supplementen het risico op MS kan verlagen met 30%, vooral wanneer deze worden ingenomen vòòr de leeftijd van 20 jaar oud6. Daarbovenop zou een hoger vitamine D niveau in het bloed ook zorgen voor een minder actief verloop van de ziekte. De onderliggende mechanismen waarmee vitamine D het verloop van, en risico op MS beïnvloeden, zijn echter nog onduidelijk. Ook is nog onduidelijk wat een goede maatstaf is voor ‘voldoende’ vitamine D. Verder onderzoek is dus noodzakelijk.
