(Niet) blijven zitten
It's time to stand up against MS!
In tegenstelling tot zo’n 20 jaar geleden, wordt personen met MS tegenwoordig aangeraden om fysiek actiever te zijn. Dankzij jarenlang wetenschappelijk onderzoek zijn de verbeteringen in wandelcapaciteit, vermoeidheid, depressie, evenwicht, denkvermogen en fysieke fitheid (inspanningscapaciteit en spierkracht) door ‘exercise therapy’ goed gekend (meer info in het artikel over bewegen van Dr Keytsman).
Advies om te (gaan) bewegen
De huidige richtlijn adviseert personen met MS om 2 tot 3 uur per week te sporten. Dat betekent 2 tot 3x per week gedurende 10 tot 30 minuten te wandelen/joggen/(lig)fietsen/zwemmen met matige intensiteit en circa 20 minuten aan krachttraining doen1. Maar wat te doen met de overblijvende 165 uren in een week? Daarover zeggen de richtlijnen momenteel nog niets.
Intussen is er steeds meer bewijs dat de invulling van deze ‘niet-sport uren’ minstens zo belangrijk is. Recent onderzoek richt zich op zitgedrag2. Bij de algemene bevolking is aangetoond dat veel zitten het risico op ‘cardiovasculaire comorbiditeiten’ (bijv. hoge bloeddruk, suikerziekte en overgewicht) verhoogt, en daardoor kan leiden tot vroegtijdig overlijden. Opmerkelijk: dit effect blijkt onafhankelijk te zijn van al-dan-niet sporten3!
Het cardiovasculaire risico neemt toe wanneer je veel zit, zelfs al sport je dus volgens de sportrichtlijnen.
Deze bevindingen zijn ook van toepassing op personen met MS. Immers, er is aangetoond dat zij gemiddeld meer zitten dan personen zonder MS, en vaak niet voldoen aan de bovengenoemde beweegrichtlijnen4,5. Het blijkt zelfs dat het voorkomen/verbeteren van de hiervoor genoemde cardiovasculaire comorbiditeiten extra belangrijk is voor mensen met MS. Dit komt omdat ze geassocieerd zijn met het verloop van de ziekte zelf. Iemand die MS heeft, in combinatie met cardiovasculaire risicofactoren (zoals hoge bloeddruk of ‘slechte cholesterol’), een snellere cognitieve achteruitgang en gemiddeld 6 jaar eerder een loophulpmiddel nodig heeft dan iemand met MS zonder cardiovasculaire risicofactoren6. Alhoewel er nog verder onderzoek nodig is om de onderliggende mechanismen op te helderen, maken deze bevindingen duidelijk dat het uiterst belangrijk is om naar manieren te zoeken die beweging voor personen met MS bevorderen, dit met het oog op hun cardiovasculaire gezondheid.
Bewegen zonder sporten
NEPA kan een manier zijn om meer te gaan bewegen. NEPA staat voor ‘Non-Exercise Physical Activity’, wat zoveel betekent als: actief zijn zonder echt te sporten. Dit kan door meer recht te staan, en meer te wandelen met een lage intensiteit, zoals bij huishoudelijke taken. Voor veel personen met MS is dit beter haalbaar dan intensief sporten. Volgens wetenschappelijk onderzoek kan NEPA een belangrijk verschil maken voor de cardiovasculaire gezondheid. Intussen is gebleken uit eerder onderzoek aan de Universiteit Maastricht dat zowel bij gezonde studenten, mensen met overgewicht als bij mensen met suikerziekte, 4 dagen NEPA een beter effect heeft op de cardiovasculaire gezondheid dan 4 dagen zitten en 1 uur/dag sporten7-9.
Je zittijd elke 20 minuten onderbreken door 2 minuten rond te wandelen aan een lage intensiteit, volstaat om bloeddruk en suikerwaarden in het bloed te verbeteren bij mensen met overgewicht10, 11.
Sta ook op!
Het is dus tijd om letterlijk op te staan tegen MS! Onderzoek naar de effecten van NEPA en manieren om zittijd van personen met MS te verminderen is nodig. Onderzoek in de algemene bevolking toont aan dat omgeving een belangrijke component is. Zo kun je bijvoorbeeld je zitgedrag al aanzienlijk verminderen door gebruik te maken van hoog-laag bureaus. Verder wordt voor mensen met een ‘klinische aandoening’ (hersenbloeding, reuma, MS, overgewicht, suiker- en mentale ziekte) het gebruik van activity trackers en mobiele applicaties (apps) aangeraden om fysieke activiteit te meten en specifieke doelen te bepalen. Ten slotte helpt educatie over de negatieve gevolgen van veel zitten ook om mensen minder te doen zitten12-14 en is een sociale component belangrijk, zoals het behalen van gezamelijke doelen15.
Samenvattend
Naast de welgekende voordelen van ‘exercise therapy’ (aerobe training en krachttraining) bij MS, is het ook belangrijk om de zittijd te onderbreken/beperken. Toekomstig onderzoek zal uitwijzen hoe personen met MS het best aan NEPA kunnen doen, maar in de tussentijd is er alvast een duidelijke boodschap: onderbreek regelmatig je zitten & stand up against MS!
