De invloed van (stoppen met) roken op MS

Waarschijnlijk is het je wel bekend: roken is slecht voor je gezondheid. Er zijn ook verbanden gelegd tussen roken en het ontstaan van multiple sclerose (MS). Maar als je toch al bent begonnen met roken en er is MS gediagnostiseerd, heeft het dan zin om te stoppen om je ziekteverloop te verbeteren? In dit artikel wordt uitgelegd welke bewijzen er zijn voor de relatie tussen roken, stoppen met roken en MS.

Roken en het ontstaan van MS

Ondanks dat de oorzaken van MS nog veelal onbekend zijn, is er wel een duidelijk verband tussen roken en MS. Verschillende studies van over de hele wereld hebben aangetoond dat rokers een verhoogde kans hebben op het ontstaan van MS^1-5. Uit een studie uit het Verenigd Koninkrijk blijkt zelfs dat roken bovenaan staat in de top 3 van beïnvloedbare of leefstijl-gerelateerde risicofactoren voor MS, naast alcohol en obesitas⁶. Daar komt bij: het is het niet enkel het zelf roken van een sigaret dat een invloed op MS heeft, maar ook meeroken kan de kans op de ziekte verhogen².

Uiteraard ontwikkelt niet elke roker MS en heeft ook niet elke MS-patiënt ooit gerookt. Hiermee verklaart roken dus maar een deel van het ziekteproces. Daarnaast is het niet helemaal bekend waarom roken leidt tot een verhoogd risico op MS. Er bestaan hier verschillende theorieën voor, maar het lijkt volgens meerdere studies in ieder geval niet te worden veroorzaakt door de nicotine zelf. Dit heeft men bepaald door te kijken naar gebruikers van de in Zweden veelgebruikte snuiftabak of snus, een vorm van nicotine die je snuift in plaats van rookt^2,7,8. In deze studie kon er geen verband worden aangetoond tussen nicotinegebruik en MS. Het is dus waarschijnlijk dat een of meerdere van de andere geïnhaleerde stoffen uit sigarettenrook de kans op MS vergroot.

Het effect van roken tijdens het ziekteproces

Naast een effect op het ontstaan van MS, heeft roken ook een negatieve invloed op de verdere ontwikkeling en verergering van MS. Niet alleen vergroot roken de kans op de ontwikkeling naar MS na het vaststellen van een enkele laesie (zogenoemde klinisch geïsoleerd syndroom)⁹, het kan ook het verloop van MS verergeren. Zo heeft een Noorse studie aangetoond dat over een periode van 10 jaar, er bij rokende MS-patiënten meer witte stof werd afgebroken, er grotere laesies werden gevonden met MRI en er ook meer invaliditeit ontstond dan bij niet-rokende MS-patiënten¹⁰. Ook versnelt roken de ontwikkeling van een progressieve vorm van MS¹¹.

Wanneer je medicijnen gebruikt, wordt de ontwikkeling van MS onderdrukt. Toch vonden twee Deense studies uit 2018 dat het roken van 20 sigaretten (1 pakje) of meer per dag een verhoging veroorzaakte van het aantal MS-gerelateerde klinische opstoten van 38% en 27% in patiënten die behandeld werden met respectievelijk natalizumab of interferon-beta^12,13. Dit laat zien dat, ook al word je behandeld voor MS, de ziekte toch erger kan worden door het roken van sigaretten.

Stoppen met roken

Alhoewel er al veel studies zijn over de relatie tussen roken en MS, bestond er lange tijd toch nog onzekerheid of stoppen met roken uiteindelijk nog effect zou hebben. Een vroege studie liet zien dat huidige rokers meer risico hadden op de ontwikkeling van MS dan mensen die zijn gestopt¹⁴, maar deze studie liet nog in het midden of er ook effect is op het ziekteverloop. In 2015 kwam er een studie uit die liet zien dat elk jaar na je diagnose dat je nog rookt, de kans op de ontwikkeling van de ernstige secundaire progressieve fase vergroot met 4,7%¹⁵. Toch kwam deze studie ook met een sprankje hoop: wanneer je stopt met roken, vertraag je deze ontwikkeling weer.

Een vervolg op deze studie werd in mei 2022 gepubliceerd. Door een groep van 7938 patiënten te bestuderen gedurende een periode van 4 jaar, kon worden vastgesteld wat de exacte effecten zijn op het ziekteverloop van stoppen met roken. Van deze groep patiënten rookten 1315 patiënten aan het eind van de studieperiode nog steeds en waren er 2815 gestopt met roken. In de groep rokers werd er een kortere tijdsduur gemeten tussen de verergering van de symptomen, en werden er slechtere invaliditeitsscores gegeven door de patiënten zelf. Daarnaast ervaarden rokers meer angsten en depressies. De patiënten die waren gestopt, rapporteerden lagere scores en waren daarmee beter af dan de rokers. Interessant genoeg verdween het verschil tussen ex-rokers en niet/nooit-rokers, wat aantoont dat stoppen met roken het ziekteverloop duidelijk vertraagt¹⁶.

Al met al kan er geconcludeerd worden dat stoppen met roken belangrijk is voor de kwaliteit van leven van MS-patiënten. Mogelijk zal het ook helpen als MS-patiënten niet meer worden blootgesteld aan rook van bijvoorbeeld huisgenoten, al is dit nog niet bewezen.

Kan ik het beste stoppen met roken als ik MS heb?

Het kortste antwoord is ‘ja!’. Samengevat vergroot roken de kans op het ontwikkelen van MS, en heeft het vervolgens invloed op het verloop en verergering van de ziekte. Rokers merken over het algemeen meer verergering van hun symptomen dan niet-rokers. Een recente studie heeft aangetoond dat het stoppen met roken het ziekteproces vertraagt tot op het niveau zoals dat is in mensen met MS die nooit gerookt hebben. Dit betekent dat stoppen met roken, naast alle andere gezondheidseffecten, ook de progressie van MS kan afremmen.

Extra informatie over (hulp bij) stoppen met roken:

België: https://www.tabakstop.be/

Nederland: https://www.ikstopnu.nl/