Thee drinken bij MS: helpt dat?

Wat is ‘echte’ thee?

Wat thee is, lijkt een vreemde vraag, maar niet iedereen denkt aan hetzelfde als het over thee gaat. Er zijn heel wat warme dranken die onder de term ‘thee’ vallen, maar per definitie is ‘echte’ thee afkomstig van de Chinese plant Camellia sinensis, ook wel de theeplant genoemd. Andere vormen van warme dranken die wij ook ‘thee’ noemen zoals infusies (kruidenthee of tisane) vallen niet onder deze officiële term, maar worden later in dit artikel wel kort toegelicht.

Er zijn verschillende varianten van de ‘echte’ thee, afkomstig van de theeplant. Vanwege verschillende verwerkingsprocessen wordt er een onderscheid gemaakt tussen groene, witte, zwarte, Oolong en Pu-erh thee.

Groene thee wordt bijna niet bewerkt. De blaadjes worden enkel gedroogd en gestoomd.

Witte thee ondergaat eerst een bewerkingsproces om het vocht in de blaadjes te
verminderen, om ze vervolgens te drogen. Tijdens dit proces worden de blaadjes in een
kleine mate geoxideerd (ook wel fermentatie genoemd). De reden dat dit witte thee
genoemd wordt, is omdat de delicate witte bladharen intact worden gehouden.

Zwarte thee wordt volledig geoxideerd (gefermenteerd) om een sterkere smaak
te verkrijgen.

Oolong en Pu-erh thee zijn minder bekende theevarianten. Oolong thee heeft een uniek verwerkingsproces waarbij de verwelking onder de zon gebeurt. De mate van oxidatie van Oolong thee ligt tussen groene en zwarte thee in. Pu-erh thee wordt, in tegenstelling tot bovengenoemde theesoorten, gemaakt van bladeren van oude theeplanten (1, 2).

Waarom kan thee gezond zijn?

Thee bevat verschillende componenten die effect kunnen hebben op het lichaam zoals cafeïne, aminozuren, vetten, mineralen en polyfenolen. Cafeïne wordt gelinkt aan vermindering van de symptomen van MS zoals vermoeidheid, constipatie en verminderde helderheid of sufheid, maar wordt – in hoge dosissen – ook gelinkt aan verergering van symptomen. Moderatie is bij cafeïne dus belangrijk. Voor meer uitleg kan je het artikel over koffie en MS lezen.

Aminozuren zijn de bouwstenen van ons lichaam en ook vetten en mineralen zijn nodig voor de normale werking van ons lichaam. Voor meer info over vetten en hun relatie met MS, kan je het artikel over omega-3 vetzuren lezen.

De polyfenolen worden beschreven als de bestanddelen van thee met de meeste invloed op MS. Polyfenolen zijn een belangrijke groep antioxidanten die de plant kunnen beschermen tegen straling of specifieke ziekteverwekkers. Naast een beschermende functie voor de plant, zijn deze componenten veelvuldig onderzocht voor hun positieve effecten op het menselijk lichaam. Er zijn meer dan 8000 polyfenolen geïdentificeerd en onderverdeeld in 4 groepen, namelijk de flavonoïden, fenolzuren, fenolamides en andere polyfenolen. Vooral de subgroep flavonoïden wordt beschreven als ontstekingsremmend, kanker bestrijdend, beschermend tegen hart- en vaatziekten en antiviraal (3, 4). In het artikel over luteoline kan je meer uitleg vinden over de flavonoïden.

De concentratie aan flavonoïden verschilt per soort thee. Het oxidatieproces kan namelijk de aanwezige flavonoïden afbreken, wat resulteert in afbraakproducten die elk een andere werking kunnen hebben. Binnen de algemene soorten bevat witte thee de hoogste concentratie, gevolgd door groene thee, met zwarte thee op de laatste plaats. Pu-erh thee bevat een lagere concentratie flavonoïden, aangezien deze thee gemaakt wordt van een oudere theeplant, terwijl juist jonge theeplanten de hoogste concentratie aan niet-geoxideerde flavonoïden bevatten. Een kleine kanttekening: hoewel de concentratie flavonoïden in zwarte thee dus lager is, wordt er beschreven dat de oxidatieve afbraakproducten van zwarte thee soms beter worden opgenomen door het lichaam en dus uiteindelijk betere effecten kunnen veroorzaken. Bij gebrek aan voldoende studies, is dus niet met zekerheid te zeggen dat de hoogste polyfenol inhoud van de thee overeenkomt met het sterkste effect op onze gezondheid (1, 3).

Thee en multiple sclerose

Het grootste aandeel flavonoïden in thee zijn de catechinen. Binnen deze groep is epigallocatechine gallaat (EGCG) de meest aanwezige en tevens best beschreven component. In verschillende diermodellen van MS werd aangetoond dat EGCG het immuunsysteem kan beïnvloeden en zo de klinische symptomen kan verbeteren (5-8).

De effecten in de mens zijn daarentegen minder goed onderzocht. In de studies die wel zijn uitgevoerd, wordt meestal puur EGCG gebruikt, of een specifiek extract dat een hoge EGCG-inhoud heeft, in plaats van echte thee. Hierdoor kunnen de resultaten uit deze studies niet zomaar betrokken worden op thee. De meeste onderzoeken rapporteerden geen effect op de progressie van relapsing-remitting MS (RRMS). Zo werden er geen verschillen gezien op de MRI-scans of in de klinische symptomen tussen RRMS-patiënten die – naast hun behandeling met glatirameeracetaat (Copaxone) – een supplement EGCG namen en degene die een placebo supplement kregen (9).

Een andere studie vond wel dat mensen met RRMS een betere energieproductie in hun spieren vertoonden bij matige inspanning na inname van een EGCG-supplement, vergeleken met een placebo. Bij mensen met MS is er vaak een veranderde energieproductie in de spieren, resulterend in minder efficiënt energiegebruik en meer spiervermoedheid. Het EGCG-supplement verminderde de energie die nodig was voor bepaalde oefeningen, wat aantoont dat de spieren efficiënter energie kunnen produceren. Dit kan helpen bij dagelijkse activiteiten. Bovendien wijst de verbeterde energieproductie op een positieve verandering in de vet verwerking, wat gunstig is omdat het vet metabolisme vaak verstoord is bij MS (10).

Conclusie

Op basis van de uitgevoerde wetenschappelijke studies, kan er geen eenduidige conclusie worden getrokken. Hiervoor zijn er te weinig studies gedaan, vaak ook met te kleine studiepopulaties. Daar komt bij dat de testen zijn uitgevoerd met één enkele component van thee, terwijl het drinken van thee mogelijk goede effecten heeft doordat de verschillende componenten samen wel een effect hebben. Ook het samenspel met andere voedingsbestanddelen van een gezond voedingspatroon, kan een rol spelen in de effecten van thee.

         Let op met de kwaliteit van thee!
Niet alle thee bevat evenveel van de bovengenoemde ‘goede’ componenten. Verse theebladeren zijn immers anders dan fijngemalen thee. Veel thee wordt gemaakt van de overschotten die blijven liggen nadat de ‘goede’ bladeren eruit zijn gehaald. Deze kleine stukjes zijn gebroken blaadjes, waardoor de inhoud aan flavonoïden vermindert. Vaak wordt bij een machinale oogst de volledige plant gebruikt, hetgeen wil zeggen dat de thee bestaat uit fijngemalen bladeren, takken en bloemen. Aangezien niet elk deel van de plant evenveel flavonoïden bevat, gaat daardoor de gemiddelde inhoud aan deze componenten achteruit. Bijvoorbeeld: een hoge kwaliteit thee kan 200 mg EGCG bevatten in 100 ml vloeistof, terwijl anderen 2 of 3 mg of zelfs 0 mg bevatten (11, 12).

Hoe weet je dan of thee een goede kwaliteit heeft? Thee die meer ‘overschotten’ bevat, zal sneller bitter worden omdat de kleine stukjes sneller ‘brouwen’ waardoor er sneller tannine vrij gezet wordt. Kijk dus goed naar het uiterlijk van de thee. Zie je veel versnipperde stukjes of juist volledige (vaak opgekrulde) blaadjes, kies dan voor de laatste variant om zekerder te zijn van de kwaliteit.

        Hoe zit het met andere soorten ‘thee’?
Andere varianten van ‘thee’ zoals infusies zijn per definitie geen echte thee, aangezien ze niet afkomstig zijn van de theeplant. Dit zijn mengelingen van kruiden, bloemen en specerijen of aftreksels van planten en vruchten. Deze bevatten ook goede nutriënten, antioxidanten (flavonoïden) en vitaminen, afhankelijk van de soort die je kiest. Een voordeel van infusies is dat deze geen cafeïne bevatten, waardoor de dagelijkse cafeïne inname beperkt kan worden. Enkele voorbeelden van kruiden en specerijen die flavonoïden bevatten zijn munt, salie, gember en kurkuma (zie ook het artikel “curcumine en MS”). Ook ‘thee’ op basis van vruchten zoals bijvoorbeeld rode vruchten en citrusvruchten, is een bron van flavonoïden (13).